Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου 2013

Πέθανε ο σπουδαίος κολομβιανός λογοτέχνης Άλβαρο Μούτις

Álvaro Mutis - Gabriel García Márquez
Πέθανε την Κυριακή μια από τις σημαντικότερες μορφές των ισπανόφωνων γραμμάτων, ο κολομβιανός συγγραφέας και ποιητής Άλβαρο Μούτις, σε ηλικία 90 χρόνων στην Πόλη του Μεξικού, όπου διέμενε από το 1956. Ο θάνατος επήλθε στο εθνικό ινστιτούτο καρδιολογίας Ιγνάσιο Τσάβες όπου νοσηλευόταν από τις 15 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τη σύζυγό του Κάρμεν Μιράκλε.

Το έργο του Μούτις χαρακτηρίζεται από δύναμη και γλωσσικό πλούτο,  λυρισμό και αφηγηματική ικανότητα. Με επιρροές από τον Πάμπλο Νερούδα, τον Οκτάβιο Πας, τον Σαιντ-Τζον Πέρσι και τον Ουόλτ Ουίτμαν, χρησιμοποίησε την ποίηση ως γνωστικό μέσο για την πρόσβαση σε άγνωστα σύμπαντα, σε νέους κόσμους όπου είναι εφικτός ο έρωτας και ο καλός θάνατος.

Ο Άλβαρο Μούτις Χαραμίγιο γεννήθηκε στην Μπογκοτά της Κολομβίας στις 25 Αυγούστου 1923. Από τα δύο έως το εννέα του χρόνια έζησε στις Βρυξέλλες, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων του διπλωμάτη πατέρα του. Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Σαντιάγκο Μούτις Ντάβιλα σε ηλικία μόλις 33 ετών, η οικογένεια επέστρεψε στην Κολομβία και εγκαταστάθηκε σε μια φάρμα του παππού του Άλβαρο από την πλευρά της μητέρας του. Τα γεγονότα αυτά ήταν καθοριστικά για τη διαμόρφωση του μετέπειτα χαρισματικού συγγραφέα, του οποίου η λογοτεχνία είναι σημαδεμένη από τις αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας ανάμεσα σε δύο κόσμους: Τις αντιθέσεις ανάμεσα σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική, τα υπερατλαντικά ταξίδια με πλοίο και την οργιώδη βλάστηση της ζούγκλας.

Από την αρχή της δεκαετίας του 1940 ο Μούτις ξεκίνησε να εργάζεται στο ραδιόφωνο, ως εκφωνητής ειδήσεων και παραγωγός μιας εκπομπής για τη λογοτεχνία. Τότε ξεκίνησε και τη λογοτεχνική του διαδρομή, κάτω από την επιρροή των σουρεαλιστών συγγραφέων. Τα πρώτα του ποιήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Vida και στα παραρτήματα των εφημερίδων El espectador και La Razón. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, με τίτλο La Balanza [η ισορροπία], εκδόθηκε το 1947 σε συνεργασία με τον Κάρλος Πατίνο.

Κατά τη δεκαετία του '50 ο Μούτις συνδέθηκε με νέους ποιητές του κύκλου γύρω από το περιοδικό Mito. Δημοσίευσε τότε διάφορες συλλογές, ανάμεσα στις οποίες την Los elementos del desastre [τα στοιχεία μιας καταστροφής], στην οποία εμφανίζεται μια από τις πιο εμβληματικές μορφές του και θεωρούμενο ως άλτερ έγκο του, ο Maqroll El Gaviero.

Το 1956 έρχεται να εγκατασταθεί μόνιμα στο Μεξικό, λόγω μιας δίωξης στην Κολομβία για οικονομική κατάχρηση. Τρία χρόνια αργότερα θα συλληφθεί από την Ιντερπόλ και θα εγκλειστεί για 15 μήνες στην φυλακή Λεκουμπέρι για πολιτικούς λόγους, μια εμπειρία που άλλαξε την οπτική του σχετικά με τον ανθρώπινο πόνο. 

Ο Άλβαρο Μούτις αναγκάστηκε να εργαστεί για πολλά χρόνια σε θέσεις άσχετες με τη λογοτεχνία, όπως διευθυντής πωλήσεων ασφαλιστικής εταιρίας, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων αεροπορικής εταιρίας καθώς και της γνωστής πετρελαϊκής Esso. Στο βιογραφικό του περιλαμβάνονται ακόμα θέσεις αντιπροσώπου πωλήσεων στη Λατινική Αμερική των κινηματογραφικών στούντιο Twentieth Century Fox και Columbia Pictures, συνεργασίες στην τηλεόραση και σε διάφορα έντυπα. 

Παρόλα αυτά δεν εγκατέλειψε το πάθος του για τα γράμματα και ήρθε κοντά σε προσωπικότητες όπως ο Οκτάβιο Πας, ο Κάρλος Φουέντες και ο Λουίς Μπουνιουέλ. Ήταν στενός φίλος του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (βλ. φωτο), του οποίου ήταν πάντα ο πρώτος αναγνώστης των νέων έργων του.

Το μεγάλο συγγραφικό έργο του Άλβαρο Μούτις περιλαμβάνει τις ποιητικές συλλογές La balanza (1947), Los elementos del desastre, (1953), Reseñas de los hospitales de Ultramar (1955), Los trabajos perdidos (1965) Summa de Maqroll El Gaviero (1973), Caravansary (1981), Los emisarios (1984) Crónica regia y alabanza del reino (1985), και Un homenaje y siete nocturnos (1986).

Στα πεζά έργα του συγκαταλέγονται τα βιβλία Diario de Lecumberri (1960), La mansión de Araucaíma (1973), La verdadera historia del flautista de Hammelin (1982), La nieve del Almirante (1986), Ilona llega con la lluvia (1988), Un bel morir (1989), La última escala del Tramp Steamer (1989), La muerte del estratega (1990), Amirbar (1990), Abdul Bashur, soñador de navíos (1991) και Tríptico de mar y tierra (1993).

Ανάμεσα στις πολυάριθμες διακρίσεις ξεχωρίζουν: Εθνικό Βραβείο Γραμμάτων Κολομβίας (1974), Εθνικό Βραβείο Ποίησης Κολομβίας (1983), ο βαθμός του ιππότη του τάγματος του Αετού των Αζτέκων (Μεξικό 1988), Χαβιέρ Βιγιαουρούτια (1988), του ιππότη της λεγεώνας Τεχνών και Γραμμάτων της γαλλικής κυβέρνησης (1989), Πρίνθιπε ντε Αστούριας των Γραμμάτων (1997), Βασίλισσας Σοφίας Ιβηροαμερικανικής Ποίησης (1997), και Θερβάντες (2001).

Ειδικός φόρος τιμής στον Άλβαρο Μούτις θα αποδοθεί στο Φεστιβάλ Βιβλίου της Γκουανταλαχάρα (30 Νοεμβρίου - 8 Δεκεμβρίου), το μεγαλύτερο φεστιβάλ ισπανόφωνης λογοτεχνίας στον κόσμο. Στην 27η διοργάνωση θα συμμετάσχουν 600 συγγραφείς από 26 χώρες. Το άνοιγμα θα κάνουν ο ισπανοπερουαβιανός νομπελίστας συγγραφέας Μάριο Βάργκας Γιόσα και ο διακεκριμένος ισραηλινός συγγραφέας Νταβίντ Γκρόσμαν.

Πηγές: La Jornada,Telesur

Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου 2013

Η Χιλή τιμά τα 40 χρόνια από τη δολοφονία του Βίκτορ Χάρα

Ο λαός της Χιλής απέδωσε την Κυριακή ένα συγκινητικό φόρο τιμής για τα 40 χρόνια από τη δολοφονία του τραγουδοποιού Βίκτορ Χάρα, που συνελήφθη και βασανίστηκε κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 11ης Σεπτέμβρη 1973 που εγκαθίδρυσε τη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990).

Η κεντρική εκδήλωση ξεκίνησε με πορεία προς το Μητροπολιτικό Νεκροταφείο της πρωτεύουσας Σαντιάγο, έξω από το οποίο βρέθηκε το νεκρό σώμα του Χάρα. Στο σημείο αυτό, η μπριγάδα των κομμουνιστικών νεολαιών Lo Espejo ξεκίνησε το χτίσιμο ενός εικονογραφημένου τοίχου (mural) μήκους 200 μέτρων προς τιμήν του καλλιτέχνη, ο οποίος εκτός από δημοφιλής συνθέτης και τραγουδιστής ήταν και πετυχημένος θεατρικός σκηνοθέτης.

Ο πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Χιλής, Γκιγιέρμο Τεϊγιέρ, δήλωσε στον τόπο της εκδήλωσης ότι "έφτιαξαν έναν τοίχο πολύ όμορφο, υπάρχουν οι μορφές με τα σημάδια της ανάκρισης πέντε αγνοούμενων που δεν έχουν ακόμα αναγνωριστεί". Πρόσθεσε ακόμα ότι η δικτατορία του Πινοτσέτ "σταμάτησε τη ζωή [του Χάρα] αλλά όχι το τραγούδι του [...] Αυτό είναι το μάθημα που μας αφήνουν αυτά τα 40 χρόνια ιστορίας και αυτού του τόσου αποτρόπαιου γεγονότος όπως ήταν το πραξικόπημα και όλα τα εγκλήματα που έγιναν".

Τον προηγούμενο Αύγουστο πραγματοποιήθηκαν επίσης μουσικές συναυλίες με επανεκτελέσεις των τραγουδιών του Βίκτορ Χάρα ενώ παρουσιάστηκε και ένα θεατρικό έργο με τίτλο "Βίκτορ χωρίς τον Βίκτορ Χάρα".

Στις 12 Σεπτεμβρίου 1973 - την επομένη του πραξικοπήματος που ανέτρεψε το σοσιαλιστή πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε - ο Βίκτορ Χάρα συνελήφθη, φυλακίστηκε και βασανίστηκε στο στάδιο της Χιλής, έναν κεκλεισμένο χώρο στο κέντρο του Σαντιάγο που σήμερα φέρει το όνομά του. Στις 16 του μηνός δέχτηκε 44 σφαίρες και το πτώμα του βρέθηκε σε ερημική περιοχή, κάνοντάς τον συμβολική μορφή των εκατοντάδων καλλιτεχνών που υπέστησαν παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοτσέτ.

Η δολοφονία του καλλιτέχνη "ήταν κάτι βάρβαρο, οι καλλιτέχνες ένιωσαν ότι σκότωσαν έναν από αυτούς, με τρόπο δειλό και άγριο. Το δικό μας καθήκον είναι να απαιτούμε αλήθεια και δικαιοσύνη έτσι ώστε ποτέ να μην ξαναζήσουμε αυτές τις καταστάσεις", δήλωσε για τα διεθνή πρακτορεία η Γκλόρια Κένινγκ, διευθύντρια του ιδρύματος Βίκτορ Χάρα.

Το έγκλημα της δολοφονίας του Χάρα ερευνάται από τη χιλιανή δικαιοσύνη από το 2009. Μέχρι στιγμής, οι πρώην αξιωματικοί του στρατού Ούγκο Σάντσες Μαρμόντι και Πέδρο Μπαριέντος Νούνιες, - ο  οποίος ζει από το 1990 στη Φλόριδα των ΗΠΑ - έχουν κατηγορηθεί ως φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας απόν τη χήρα του Χάρα, Χοάνα Τέρνερ, και άλλοι έξι ως συνεργοί.  Ειδικά για τον Μπαριέντος έχει ζητηθεί επίμονα από τις ΗΠΑ η έκδοση για να δικαστεί.

Συνολικά η 17χρονη δικτατορία του Πινοτσέτ άφησε πίσω της πάνω από 3.200 νεκρούς και αγνοούμενους και γύρω στις 38.000 φυλακισθέντες και βασανισθέντες. Ανάμεσά τους αρκετές εκατοντάδες διανοούμενοι και καλλιτέχνες.

 Πηγή: Telesur

Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2013

Η περιπέτεια του Μιγέλ Λιτίν, παράνομα στη Χιλή

Tο 1985, ο Χιλιανός σκηνοθέτης Miguel Littín (γεν. 1942), ελληνικής καταγωγής από την πλευρά της μητέρας του και παλαιστινιακής από την πλευρά του πατέρα του, βρίσκεται ήδη 12 χρόνια στην εξορία. Ήδη γνωστός από το 1969, μετά την πρώτη του μεγάλη επιτυχία, El chacal de Nahueltoro, ταινία με μεγάλο όχι μόνο καλλιτεχνικό αλλά και πολιτικο-κοινωνικό αντίπτυπο στη Χιλή. Το 1971, μετά τον εκλογικό θρίαμβο της Unidad Popular του ανατίθεται από τον Σαλβαδόρ Αλιέντε η διεύθυνση του κρατικού κινηματογρικού στούντιο (Chile Films). Με το ξέσπασμα του στρατιωτικού πραξικοπήματος του Πινοτσέτ, την 11η Σεπτέμβρη 1973, ο Λιτίν είναι ανάμεσα στους πιο καταζητούμενους ανθρώπους, ως στρατευμένος καλλιτέχνης και φίλος του μάρτυρα προέδρου.

Καταφέρνει να φύγει από τη χώρα και να ζήσει στο Μεξικό αρχικά και αργότερα στην Ευρώπη. Το όνομά του περιλαμβάνεται σε μια μακρά λίστα 5.000 φίλων του προηγούμενου καθεστώτος, που η χούντα απαγορεύει την είσοδο στη Χιλή. Αρνούμενος να αποδεχτεί αδρανής την εξορία και το δράμα της πατρίδας του, μαζί με συντρόφους του συλλαμβάνει και επιχειρεί ένα παράτολμο σχέδιο: να μπει παράνομα στη Χιλή και να γυρίσει κρυφά μια ταινία που θα δείξει στο εξωτερικό εικόνες από μια χώρα που στενάζει 12 χρόνια κάτω από στρατιωτικό καθεστώς.

Ο Λιτίν φθάνει στη Χιλή με πλαστά χαρτιά μεταμφιεσμένος ως Ουρουγουανός επιχειρηματίας και ξεκινά τα γυρίσματα στο Σαντιάγκο αλλά και σε άλλες πόλεις, επικεφαλής τριών ξένων συνεργείων (ενός ιταλικού, ενός γαλλικού και ενός ολλανδικού) και με τη συνεργασία της ντόπιας αντίστασης. Μέσα σε έξι εβδομάδες και πάνω από 7.000 μέτρα φιλμ, αποτυπώνει εικόνες της κατεχόμενης χώρας και παίρνει πλήθος συνεντεύξεις από στελέχη της αντίστασης αλλά και ανώνυμους πολίτες. Η τελική βερσιόν της ταινίας, με τίτλο Acta general de Chile έχει διάρκεια 2 ώρες για το σινεμά και 4 ώρες για την τηλεόραση. Μετά την ολοκλήρωση της ταινίας, συναντά τον νομπελίστα συγγραφέα και δημοσιογράφο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, και του δίνει μια εξαντλητική συνέντευξη 18 ηχογραφημένων ωρών, κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Μένοντας πιστός στο πνεύμα και τον τόνο της συνέντευξης, ο Μάρκες έγραψε μια νουβέλα που αποδίδει συμπυκνωμένα το περιεχόμενο της συνέντευξης.

Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2013

Εντουάντο Γκαλεάνο: Συγγραφέας από επάγγελμα, ποδοσφαιριστής από κλήση, "ανθρωπάκος" από επιλογή


Μια μέρα σαν σήμερα, το 1940, γεννήθηκε στην πόλη του Μοντεβιδέο ο Εντουάρντο Χιούζ Γκαλεάνο. Συγγραφέας από επάγγελμα, ποδοσφαιριστής από κλήση, "ανθρωπάκος" από επιλογή. 
Πίστευε πάντα ότι η ζωή είναι για να τη ζεις, και δεν έχει υπάρξει κάποιος, κάποτε, ή κάτι που να τον σταματήσει ακόμα.
Μεγάλη τύχη την έχουμε.


Αντι αφιερώματος για τα γενέθλια του σπουδαίου ουρουγουανού συγγραφέα, μοιραζόμαστε ένα "ανέκδοτο" που κυκλοφόρησε όταν νοσηλεύτηκε πέρσι τέτοια εποχή και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Página 12 της Αργεντινής. Δείχνει το πάθος του για το ποδόσφαιρο, αλλά και το αστείρευτο χιούμορ του, ακόμα και στις δύσκολες στιγμές.

Ο Εντουάντο Γκαλεάνο αναρρώνει πια στο σπίτι του, μετά από μερικές μέρες νοσηλείας στο Βρετανικό Νοσοκομείο του Μοντεβιδέο. Όταν ακόμα νοσηλευόταν, έφτασε με διπλό κάταγμα ο Τόνι Πατσέκο, μέσος της Πενιαρόλ και ίνδαλμα των οπαδών της, που τοποθετήθηκε στο διπλανό δωμάτιο από αυτό του ουρουγουανού συγγραφέα, εραστή της μπάλας και φανατικού της Νασιονάλ [1]. Ξυπνώντας μετά την αναισθησία, ο Γκαλεάνο είδε πλημμυρισμένους τους διαδρόμους του νοσοκομείου από οπαδούς της Πενιαρόλ με μπλουζάκια και σημαίες οι οποίοι περίμεναν για να χαιρετήσουν τον παίκτη. Ο δημοσιογράφος Ντάρβιν Ντεσμποκάτι διηγήθηκε από το ραδιόφωνο ότι εκείνη τη στιγμή ο συγγραφέας φώναξε εναγωνίως: "Είμαι στην κόλαση, είμαι στην κόλαση!" Βγαίνοντας από τον εφιάλτη, ο Γκαλεάνο και ο ποδοσφαιριστής αντάλλαξαν βιβλία: ο Γκαλεάνο του έκανε δώρο το Los hijos de los días [2] και ο Πατσέκο, την αυτοβιογραφία του Simplemente Tony.


[1] Η Peniarol και η Nacional είναι οι δύο ιστορικότερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Ουρουγουάης και "αιώνιοι αντίπαλοι" στην πρωτεύουσα Μοντεβιδέο.
[2] Στα ελληνικά κυκλοφόρησε με τον τίτλο "Οι μέρες αφηγούνται" από τις εκδόσεις Πάπυρος.


Ιστορικό επίτευγμα για τη Diana Nyad: Έφτασε κολυμπώντας από την Αβάνα στη Φλόριδα


Μετά από 35 χρόνια και 5 προσπάθειες, η αμερικανίδα βετεράνα κολυμβήτρια μεγάλων αποστάσεων Diana Nyad πραγματοποίησε το όνειρό της: Να διασχίσει κολυμπώντας τα περίπου 103 μίλια (166 χλμ) που χωρίζουν την Αβάνα από το Key West της Φλόριδας. Η 64χρονη κολυμβήτρια χρειάστηκε περίπου 53 ώρες για να διασχίσει αυτή την απόσταση, χωρίς μάλιστα να χρησιμοποιήσει προστατευτικό κλουβί για τους καρχαρίες. Πρόκειται για νέο ρεκόρ απόστασης που έχει διανυθεί από κολυμβητή χωρίς αυτό το προστατευτικό μέσο. 

H Nyad λίγο πριν ξεκινήσει την προσπάθεια της (Αβάνα 31/8)
Η Nyad είχε ξεκινήσει το πρωί του προηγούμενου Σάββατο από την Αβάνα, με την υποστήριξη ομάδας 35 ατόμων (γιατροί, ναυτικοί, δύτες κ.α.). Έφτασε στην ακτή του Key West στις 1.48 μμ της Δευτέρας (τοπική ώρα), όπου της επιφύλαξαν θερμή υποδοχή εκατοντάδες άτομα. Συγχαρητήριο μήνυμα της έστειλε και ο πρόεδρος Ομπάμα στο Twitter.

Στις πρώτες της δηλώσεις μετά από αυτόν το ιστορικό άθλο, είπε ότι έχει να μεταφέρει τρία μηνύματα. Πρώτον, να μην τα παρατάμε ποτέ. Δεύτερο, ότι δεν είμαστε ποτέ πολύ γέροι για να κυνηγάμε το όνειρά μας. Και τρίτον, ότι παρόλο που μοιάζει με μοναχικό άθλημα, απαιτεί ομαδική δουλειά.

Η Nyad είχε κάνει την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα να διασχίσει τα Στενά της Φλόριδας το 1978. Έκανε δύο ακόμα προσπάθειες το 2011 και άλλη μια το 2012. Αν και διένυσε μεγάλο μέρος της απόστασης, δεν κατάφερε να φτάσει στον προορισμό λόγω κακών καιρικών συνθηκών ή παρενόχλησης από μέδουσες και άλλους θαλάσσιους οργανισμούς. Είχε δηλώσει ότι αυτή η πέμπτη προσπάθεια θα ήταν και η τελευταία της μακράς αθλητικής διαδρομής της.

Με αυτή την επιτυχία της η Nyad καταρρίπτει το προηγούμενο ρεκόρ απόστασης χωρίς προσπασία για καρχαρίες, της Penny Palfrey στην ίδια διαδρομή (περίπου 80 μίλια το 2012). Τα Στενά είχε διασχίσει πετυχημένα το 1997 και η 22χρονη αυστραλή Susie Maroney, κολυμπώντας όμως μέσα σε προστατευτικό κλουβί για τους καρχαρίες.

Η Diana Nyad θεωρείται η μεγαλύτερη κολυμβήτρια μεγάλων αποστάσεων στον κόσμο, με μεγάλα επιτεύγματα όπως τον περίπλου της νήσου Μανχάταν (28 μίλια σε περίπου 8 ώρες) το 1975 και να κολυμπήσει από τις Μπαχάμες στη Φλόριδα το 1979 (απόσταση 102 μιλίων σε 27,5 ώρες). Είναι πολύ δημοφιλής στην Κούβα και έχει ταχθεί υπέρ της αποκατάστασης των σχέσεων με τις ΗΠΑ και της φιλίας των δύο λαών.

Πηγές: Cubadebate, BBC, NY Post